Thailand Amateur Nature Explorer Hill evergreen forest

คณะสำรวจประกอบด้วยสามกลุ่มใหญ่ จะว่าไปก็เป็นทีมดูนกกับสำรวจพรรณไม้ ครับ ทีมอ๋อง ประกอบด้วย อ๋อง ดัส พลอย แพร เกต ตัส ทิพย์ พี่แม็ค ทีมพี่ตุ๊ประกอบด้วย พี่ตุ๊ ว่อน เอื้อง ขวัญ ติ๊ก นก นันท์ แป้ง ส่วนทีมโจประกอบด้วย โจ เกต แม็ค และน้องชมรมอนุรักษ ม. เกษตรศาสตร์ บางเขน ์อีก ๕ คน คณะสำรวจทั้งหมดล้วนมีเป้าหมายที่แตกต่างกันของแต่ละคน บางคนอยากดูนกหายาก และเจาะจงมาเพื่อนกโดยเฉพาะ ขณะที่บางคนก็อยากสำรวจและเรียนรู้พันธุ์ไม้ และอีกหลายคนที่ตั้งใจมาเที่ยวแบบชิว ๆ ส่วนบางคนก็แบบว่าอะไรก็ได้ เรื่อย ๆ การสำรวจจึงเป็นไปแบบเสรี และเป็นธรรมชาติที่สุดเท่าที่จะทำได้ โดยปล่อยให้สถานการณ์ เวลา สถานที่ นำพาไป โดยมีคนเป็นไกด์แบบจำเป็นอีกหลายคน วิธีการสำรวจจึงเป้นแบบเบื้องต้น เพื่อกระตุ้นให้เกิดข้อสังเกต และโจทย์ในการศึกษา วิจัยต่อไป

มุมสาระความรู้ กล้วยไม้ เฟิน ไม้ยืนต้น ไม้เลื้อย หญ้า เห็ดราขนาดใหญ่ มอส ไลเคน สาหร่าย สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม สัตว์เลื้อยคลาน สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก นก แมลง แมงมุม แมงป่อง กิ้งกือ ไส้เดือน ปลา หอยแห่งท้องทะเล หอยน้ำจืด หอยทากบก ปู กุ้งและกั้ง ป่าไม้เมืองไทย ภูมิปัญญาท้องถิ่น ความหลากหลายทางชีวภาพ สภาวะโลกร้อน สึนามิ

จากการสำรวจพบนกในช่วงเวลานี้มากกว่า ๗๐ ชนิด ซึ่งมีทั้งนกประจำถิ่นหายากและนกอพยพ โดยเฉพาะนกกินปลีแดงหัวไพลิน ซึ่งมีรายงานพบได้ง่ายที่ดอยลาง แต่ในการสำรวจครั้งนี้ไม่พบ สำหรับความน่าสนใจของดอยลางประเด็นเกี่ยวกับนก พอสรุปได้ดังนี้
๑. โครงสร้างของป่าดงดิบเขามีผลต่อสังคมของนกอย่างไร
๒. การเปลี่ยนแปลงพื้นที่ป่าดงดิบเขาจนกลายเป็นทุ่งหญ้าโล่ง ส่งผลต่อการปรับตัวของนกอย่างไร
๓. นกมีอิทธิพลต่อการกระจายพันธู์พืชของป่าดงดิบเขาอย่างไร
๔. แนวทางการจัดการป่าเพื่ออนุรักษ์ป่าดงดิบเขา และนกหายากในพื้นที่ดอยสูง เช่น ดอยลาง ดอยผ้าห่มปก ควรจะเป็นไปอย่างไร
นี่เป็นเพียงประเด็นที่ผมตั้งข้อสังเกตไว้และหาแนวทางในการประสานกับ หัวหน้าอุทยาน รวมทั้งหน่วยงานต้นสังกัด เพื่อหาแนวทางในการวิจัยต่อไป ประเด็นที่เกี่ยวกับพันธุ์พืชที่น่าสนใจ ซึ่งผมเป็นกังวลคือ ๑.ผลกระทบของถนนเสมือนอุโมค์ลมทำให้ส่งผลต่อต้นไม้ป่าดงดิบเขา และพืชอิงอาศัย กำลังกลายเป็นภาวะใกล้สูญพันธุ์จากพืนที่ การอนุรักษ์และวิจัยพืชกลุ่มอิงอาศัย
๒. ด้วยการศึกษากำลังการรองรับและผลกระทบต่อการเปลี่ยนแปลง ภูมิอากาศโลก
๓.การหาทางอนุรักษ์พันธุ์พืชหายากทั้งนอกและในถิ่นอาศัย รวมทั้งการศึกษาด้านความอยู่รอดในระบบนิเวศธรรมชาติ
๔. แนวทางการพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงนิเวศที่เน้นการมีส่วนร่วมในการ อนุรักษ์ดอยลาง ซึ่งมีพื้นที่มีหน่วยงานหลายหน่วยงานเข้ามาเกี่ยวข้อง และมีถนนตัดผ่านตลอดตามแนวชายแดน

หลากหลายกิจกรรมและธรรมชาติ บนรอยทาง

บทนำเรื่อง..ข้อคิดบางประการ
เริ่มต้นหัวข้อยังกะจะเขียนนิยายเลยละกัน ชื่อหัวข้อเป็นวิชาการอย่างยิ่ง ก็เลยนิ่งไม่ได้ต้องเป็นไปกะเขา สืบเนื่องจากโครงการข้างต้น ขอเรียกย่อ ๆ ว่า TNEP อ่านว่า ทีเนปก็แล้วกันครับ ชื่อมันวิชาการแต่เป็นวิชาการที่สนุกสนานมากเมื่อไปร่วมเดินทาง เมื่อปลายปีใหม่ต้อนรับปีเก่า ที่ดอยลางและดอยอินทนนท์ เหนือความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลางเกิน ๑๙๐๐ เมตร นับว่าเป็นทริปที่มีสาระและสนุกอย่างยิ่ง หลายคนที่ไปแบบไม่ได้เจาะจงหรือไม่มีความสนใจเฉพาะก็อดใจไม่ได้ที่จะอยากรู้กะัเขา ส่วนผู้รู้ก็ยินดีจะเผยแพร่ แลกเปลี่ยนกัน ก็นับว่าเป็นทริปวิชาการที่สนุก หรือเป็นทริปเที่ยวที่มีสาระก็ว่าได้ ดูเหมือนว่าระหว่างวันสั้น หนาว จนไม่ได้มีโอกาสเสวนาอย่างวิชาการนัก แต่ก็หวังว่าหลังจากกลับมาจะมีการเล่าต่อกันฟัง แลกเปลี่ยนความรู้กันมากขึ้น ที่สำคัญจบทริปนี้มีความรู้อีกเยอะ

บทสรุปและข้อเสนอแนะ
หลังจากการสำรวจเกิดประเด็นที่ผมและอ๋องสนใจ และแลกเปลี่ยนเรียนรู้กัน นอกจากนี้ผมได้คุยกับหัวหน้าอุทยานแห่งชาติในการพัฒนาประเด็นสู่งาน วิจัยในพื้นที่ อันจะเป็นการต่อยอดจากกิจกรรมครั้งนี้ และนำไปสู่การค้นหาอาสาสมัครนักสำรวจธรรมชาติสมัครเล่น สู่งานวิจัยต่อไป ทั้งนี้ศูนย์ธรรมชาติศึกษามีโครงการจัดทำศูนย์ข้อมูลนกบนดอยสูงของไทย โดยดอยลางและดอยผ้าห่มปกจะเป็นพื้นที่แรกในการทำป้ายสื่อความหมาย และคู่มือสำรวจนกในพื้นที่อย่างมีส่วนร่วม